یادداشت | آسیب­ پذیری دولت هند در مقابل افکار عمومی جهان اسلام

خبرگزاری رسا - گروه بین الملل: بعد از ظهر روز 31 فروردین، نخست وزیر هند آقای ناریندرا مودی، توئیتی را با این مضمون صادر کرد: «کووید-19 بدون توجه به نژاد، دین، رنگ، مذهب، زبان یا مرز حمله می کند. و لذا وحدت و برادری باید در واکنش و رفتار ما در اولویت قرار گیرد. ما همه در این (مشکل) با هم هستیم». این توئیت به ظاهر یک مطلب سادهای از سوی یک مقام ارشد سیاسی برای هدایت افکار عمومی در بحبوحه یک بحران تمام عیار بهداشتی و اقتصادی بود. اما طبق تحلیلی که تعدادی از رسانه های معتبر هندی ارائه کردند، این یک پیغام ساده ای نبود، بلکه واکنشی دیپلماتیک است به پدیده جدیدی که از اویل این هفته توجه مخاطبان فضای مجازی را جلب کرده است.

آن پدیده، آغاز شکل گیری یک جریان جدید رسانه ها و گفتمان مردمی در کشورهای عربی خلیج فارس است، گفتمانی که مبتنی است بر ابراز نارضایتی تهدید آمیزی از دولت هند به سبب بدرفتاری با 200 میلیون شهروند مسلمان. اگرچه اسلام هراسی و کشتار مسلمانان در هند معاصر، تاریخ دست کم 40 ساله دارد، در 6 سال اخیر این پدیده ابعاد خطرناکتری از پیش را پیدا کرده است. همان طور که در رسانه های هندی، عربی و غربی گزارش شده، جریان حاکم در هند بحران کرونا را وسیله جدیدی برای افزایش بی سابقه اسلام هراسی و مسلمان ستیزی در این کشور قرار داده است. مقامات دولتی و بخش معظم رسانه، مسلمانان را عامل اصلی شیوع کرونا در این کشور معرفی کرده اند. با جعل اصطلاح «جهاد کرونا» حتی ادعا می کنند مسلمانان هندی این بیماری را به طور سازمان یافته برای از بین بردن هندوها پخش می کنند. در نتیجه، موارد افزایش خشونت، آواره سازی، بایکوت اقتصادی، سو رفتار در بیمارستانها، و اضطراب عموم مسلمانان از نکات مختلف کشور گزارش شده است.

در مقابل این رویکرد ظالمانه و آسیب دیدن مسلمانان در اثر آن، تعدادی از فعالان تاثیرگذار فضای مجازی متعلق به کشورهای امارات متحده عربی، کویت و عربستان، توئیت هایی را درباره این اتفاقات نوشتند. در این پیغام ها نه فقط از بدرفتاری با مسلمانان هندی انتقاد شد، بلکه به نوعی به امکان انتقام گیری از راه تنگ کردن عرصه بر جمعیت چند میلیون غیرمسلمان هندی که در این کشورها کارمند هستند، نیز اشاره شده است.

عبیدی الزهرانی یکی از شخصیت های عربستانی درپی تدوین و نشر فهرستی از افراطیون هندو شاغل در هند بود. همچنین مجبل الشریکة فعال کویتی خواستار جمع آوری مدارک و همکاری برای تشکیل پرونده بر علیه هندوهای افراطی در دادگاهها و مجامع بین المللی بود و از سوی دیگر عبد الرحمن النصار یکی دیگر از شخصیت های کویتی با اشاره به مبلغ چند میلیارد دلاری که سالیانه توسط کارمندان هندی به کشور هند منتقل میشود، توجه مخاطبان را به این اهرم فشار جلب کرد و یکی از شاهزاده های اماراتی هم هندوهای افراطی مقیم آن کشور را از سوی پیام توئیتری تهدید کرد.

میزان تاثیر این توئیتها در فضای عربی را میتوان از اقدام غیرمنتظره سازمان همکاری اسلامی حدس زد. با صدور بیانیه در تاریخ 31 فروردین، این سازمان از افزایش اسلام هراسی در هند به بهانه کرونا ابراز نگرانی کرد. علاوه بر این بیانیه، کمیسیون دائمی حقوق بشر این سازمان در طی 2 توئیت در همان روز از دولت هند خواست موج رو به رشد اسلام هراسی در هند را متوقف کرده و برای دفاع از حقوق مسلمانان قدم بردارد. این در حالیست که حدودا یک سال پیش، علی رغم اعتراض شدید پاکستان، این سازمان وزیر امور خارجه هند را برای شرکت در اجلاسش در اسفند 1397 دعوت کرده بود. گذشته از این فقط چند هفته پس از نقض خود مختاری ایالت جامو و کشمیر و وخیم تر شدن اوضاع حقوق بشری در آن منطقه در مرداد سال 98، کشورهای عربستان و امارات در یک اقدام حیرت آور، بالاترین نشان های افتخاری خود را به آقای نارندرا مودی اعطا کرده بودند.

رویدادهای هفته جاری، هر چند فعلا به فضای مجازی و دپلماسی محدودند، از سوی دولت هند به قدری سنگین و تهدید کننده تلقی شدند که ورود مستقیم خود شخص نخست وزیر را در پی داشتند. بلافاصله پس از توئیت سازمان همکاری اسلامی آقای مودی توئیتی که در صدر این مقاله نقل شده را صادر کرد. بعد از آقای مودی سفیرهای هند در امارات، قطر و عمان نیز توسط توئیت هایی خطاب به شهروندان هندی مقیم این کشورها، از آنها خواستند از ابراز هر گونه نظر تبعیض آمیز و تنش زا پرهیز کنند.

البته انتظار نمیرود تغییری در رفتار نظام هند با شهروندان مسلمان به سبب این رویدادها احساس شود. دولت هند این اتفاقات را فعلا بیشتر یک پدیده رسانه ها و دیپلماتیک می بیند و معتقد است که باید در همین حد مدیریت شود و لذا چندپیش در دهلی، وزیر امور اقلیت ها آقای مختار عباس نقوی، که نقش چهره مسلمان را برای دولت هند بازی می کند، در واکنش نسبتا تندی به بیانیه سازمان همکاری اسلامی کشور هند را بهشتی برای مسلمانان خواند. وی ابراز داشت کسانی که درباره موقعیت مسلمانان هندی بی مورد ابراز نگرانی می کنند، نمیتوانند دوست آنها باشند!

از این اتفاقات اخیر، میتوان چند نکته را بدست آورد:

اولا: نظام هند نسبت به واکنش های جهان اسلام حساس است. البته میزان حساسیت مقامات هندی بستگی دارد به منبع واکنش، موضعگیری کشورهای عربی خلیج فارس که میزبان بیش از 7 میلیون تاجر و کارمند هندی هستند که سالیانه نزدیک به 35 میلیارد دلار به هند حواله می کنند و همچنین منبع مهمی برای تامین نیازهای انرژی این کشور هم هستند، برای دولت هند طبیعتا از هر قسمت دیگر جهان اسلام مهمتر است. با افت اخیر حجم مبادله اقتصادی ایران و هند در نتیجه تحریم های آمریکایی، میزان اثر بخشی فشار از سوی مقامات ایرانی کمتر خواهد بود، مگر اینکه در شکل گیری موج وسیع تر در جهان اسلام تاثیرگذار باشد.

ثانیا: دفاع از حقوق مسلمانان مظلوم هند می تواند یکی از محورهای اصلی تقویت وحدت و همگرایی بین بخش های مختلف جهان اسلام باشد.

ثالثا: هر چند در مقایسه با ایران، در جوامع غیر دموکراتیک عربی خلیج فارس افکار عمومی تاثیر کمتری بر سیاست خارجی دارند، اینگونه نیست که این کشورها بکلی فاقد هر گونه فضای افکار عمومی و مردمی باشند. فعالان فضای مجازی و رسانه ها، تا موقعی که منافع مقامات سلطنتی این کشورها را تهدید نکنند، میتوانند بر افکار عمومی و حتی دپلماسی تاثیرگذار باشند.